Sekty – zagrożenia i sposoby pomocy

Sekty są zagrożeniem, które z niewiadomego powodu większość z nas bagatelizuje. Zarówno społeczeństwo, jak i instytucje publiczne, a także medialne, zdają się nie zauważać problemu sekt oraz ich destrukcyjnego wpływu na życie ludzi, którzy zostali przez te szkodliwe organizacje zmanipulowani.

A zagrożenie, tak jak liczba sekt w Polsce, z roku na rok rośnie. I nikt nie jest bezpieczny, nawet jeśli większości wydaje się, że zagadnienie sekt to coś, co dotyczy tylko kogoś innego. Wielu z nas jest przekonanych o tym, że ofiarami sekt padają z reguły ludzie naiwni, niezaradni życiowo, ze słabą psychiką. To błędne przekonanie sprawia, że niekiedy sami nie będąc świadomym, jak naprawdę działa psychomanipulacja sekt, możemy stać się ofiarami jednej z nich.

Jak badania statystyczne pokazują, bardzo wielu członków różnych organizacji, które można zaliczyć do sekt, to ludzie inteligentni, którzy z racjonalnego punktu widzenie, nigdy nie powinni dać się zniewolić i zmanipulować jakiejś organizacji. A jednak tak się dzieje. Przyczyną tego jest błędne rozpoznanie czym jest sekta i czym jest prawdziwa manipulacja.

Czym są sekty?

Pojęcie sekty jest bardzo szerokim zagadnieniem, niezwykle trudnym do zdefiniowania. Nawet same organizacje zajmujące się zagadnieniem sekt i pomocą ich ofiarom, posiadają różne definicje słowa sekta.

Ogólnie samo słowo sekta pochodzi z języka łacińskiego. Jedni wywodzą je od słowa sequor, które w wolnym tłumaczeniu, znaczy iść za kimś, podążać, ze wskazaniem na sposób postępowania. Inni zaś wywodzą nazwę sekta od słowa secare – czyli dzielić, obcinać, co oznacza grupę lub wspólnotę, która oddzieliła się od większej całości.

W ujęciu socjologicznym sekta jest to wspólnota, która izoluje się od pozostałej części społeczeństwa. Izolacja ta, często jest totalna i obejmuje praktycznie każdym aspekcie życia społecznego. A członkowie sekty całkowicie podporządkowują się przywódcy bądź liderowi grupy.

Sektą może być zarówno organizacja religijna, która oddzieliła się od jakiejś większej grupy wyznaniowej, jak i grupa społeczna, a nawet zawodowa czy hobbystyczna. Grupy religijne o charakterze sekt współcześnie określa się bardzo często jako nowe ruchy religijne, grupy parareligijne lub grupy kultowe. Pozostałym grupom nadaje się z reguły określenie grup psychomanipulacyjnych. Jednak wszystkie te organizacje i zrzeszenia łączy zestaw charakterystycznych cech, którymi są:

•  lider, przywódca czy guru, który posiada władzę totalną nad osobami należącymi do grupy. Decyduje praktycznie o wszystkim, a jego działanie nie podlega dyskusji. Przywódca uważany jest za nieomylnego i nikt nie ma prawa go kwestionować.
• izolacyjny charakter wspólnoty, rezygnacja z utrzymywania kontaktów z osobami spoza niej, dotyczy to zarówno przyjaciół i znajomych, jak i rodziny.
•  sekta nie pozwala na kwestionowanie jej działań, struktur ani filozofii. Nie istnieje otwarta dyskusja, a wszelkie pytania czy wątpliwości, traktowane są jako ataki.
• brak kontroli nad finansami organizacji, członkowie nie mają pojęcia na co przeznaczane są pieniądze, nie mają nawet prawa tego dociekać. A z drugiej strony ich obowiązkiem jest wspieranie organizacji finansowo.
• dławienie wszelkiej indywidualności, sprowadzenie jednostki do wspólnoty, myślenie w kategoriach my (czyli wspólnota), a nie ja (jako indywidualny człowiek).
•  manipulacja za pomocą poczucia winy, stwarzanie nieistniejących przewinień w celu wzbudzenia poczucia winy.
• wzbudzanie lęków, stwarzanie sytuacji, w której członek sekty myśli, że bez niej sobie nie poradzi i nie przetrwa.
• totalny wpływ wspólnoty na każdy aspekt życia człowieka. Przejawy buntu traktowane są jako manipulacje, mające na celu ośmieszenie i zniszczenie grupy – czyli przysłowiowe odwracanie kota ogonem.

Dlaczego ludzie trafiają do sekt?

Analizując zagadnienie sekt, pytanie o to dlaczego ludzie do nich trafiają, jest jak najbardziej oczywiste. Jak się okazuję, jedną z głównych przyczyn uleganiu wpływom sekt, jest beztroska z jaką wszyscy podchodzimy do sekt jako takich.

Większości z nas wydaje się, że jesteśmy odporni na działanie sekt i psychomanipulacji, i w ten sposób przestajemy być ostrożni. Zapominamy, że manipulacja w gruncie rzeczy polega na tym, że osobie manipulowanej wydaje się, iż to ona podejmuje wszystkie decyzje.

Przez takie podejście, osoby werbowane często nie są nawet świadome tego, że zostały poddane psychomanipulacji.

Niestety nie zdajemy sobie sprawy jak łatwo można poddać kontroli całe nasze zachowanie. W ten sposób, zupełnie tego nieświadomi, możemy znaleźć się pod wpływem osób trzecich. A im bardziej zabrniemy w sieć manipulacji i uzależnienia od organizacji, tym trudniej będzie nam wyzwolić się z kręgu zniewolenia.

Myśląc o sekcie widzimy przeważnie przedstawicieli jakiejś grupy religijnej, ale równie dobrze może być to jakaś firma, która całkowicie podporządkowuje sobie swoich pracowników lub jakaś organizacja, która pod płaszczykiem wspólnych zainteresowań czy hobby, wymaga całkowitej uległości od swoich członków.

Tak naprawdę wszyscy jesteśmy narażeni na działania psychomanipulacyjne, które mają na celu pozbawianie nas kontroli nad naszym życiem i całkowite podporządkowanie się osobie lub osobom trzecim.

Czynnikami, które wpływają na poddanie się psychomanipulacji sekt są:

•  czynnik związany z etapem rozwoju psychofizycznego, którego efektem jest wstępowanie do sekt osób młodych, nie posiadających jeszcze rodzin czy pracy. Werbowani młodzi ludzie są często idealistami, pełnymi zapału jednostkami, które są w stanie poświęcić się całkowicie dla jakiejś – w ich mniemaniu – szlachetnej idei.
• równie podatni na manipulacje są osoby w średnim wieku, kiedy często nadchodzą kryzysy lub odwrotnie, w czasie swojej szczytowej formy twórczej.
•  osoby starsze i samotne również są łatwym łupem sekt, wpływa na to pragnienie bycia zauważonym i docenionym przez innych, na czym sekty sprawnie żerują.
• częstą przyczyną wstąpienia do sekty są czynniki sytuacyjne, takie jak rozwody, utraty pracy, choroby, śmierć kogoś bliskiego, przeprowadzka do obcego miasta itd. czyli wszystkie sytuacje kryzysowe lub emocjonalnie trudne, które czynią nas słabymi i podatnymi na manipulacje. Wtedy z łatwością możemy pozwolić się wciągnąć w grupę, która z pozoru staje się dla nas wsparciem, a w rzeczywistości jest organizacją pasożytniczą, całkowicie nas zniewalającą.
• w szczególności narażone na wpływ sekt są osoby ufne, które często posiadają bardzo szerokie horyzonty i podchodzą do świata z nieco obniżonym krytycyzmem.

Metody werbowania do sekt

Sekty posiadają szereg narzędzi pozwalających im sprawnie werbować nowych członków, są nimi :

• bombardowanie miłością, odwoływanie się do uczuć, pochlebstwa, troska, serdeczność, która ma na celu uzależnić emocjonalnie osobę werbowaną od pozostałych członków i guru.
• wprowadzenie do sekty przebiega stopniowo i wiedza na jej temat ( filozofia, struktura, hierarchia) jest przekazywana nowemu rekrutowi etapami.
• często osoba werbująca do sekty naprawdę wierzy w to, że oddaje werbowanemu przysługę, przez co werbowany także obdarza ją zaufaniem.
• zdobywanie wiedzy na temat rekruta, szczególnie na temat jego marzeń, zainteresowań oraz lęków, co będzie można wykorzystać na późniejszych etapach manipulacji.

Sposobami na werbowanie mogą być:

• wprowadzenie do sekty przez osobę z rodziny lub przyjaciela czy znajomego
• różnego rodzaju spotkania (sympozja, wykłady, projekcje filmowe)
• zakup oferowanej przez organizację książki (poruszającej zagadnienia bliskie grupie), zareklamowanej jako bestseller
• zaciekawienie treścią ulotki lub reklamy czy plakatu
• zaczepienie przez osobę, z reguły odmiennej płci, która próbuje nas zachęcić do dyskusji i spotkania z grupą

Jak rozpoznać, że ktoś jest pod wpływem sekty?

Głównymi oznakami przystąpienia do sekty mogą być zmiany osobowości osoby zwerbowanej, staje się ona negatywnie nastawiona do swojego dotychczasowego otoczenia, które nie należy do organizacji.

Osoba należąca do sekty traci poczucie własnej tożsamości, postrzega siebie poprzez pryzmat całej organizacji, myśląc o sobie w sposób kolektywny – jako my, nie jako o indywidualne jednostce (ja).

Każde słowo krytyki wobec grupy traktowane jest jako atak i prześladowanie.

Osoby należąca do sekty tracą możliwość kontroli swojego życia, przez co mają problemy z podejmowaniem jakichkolwiek decyzji, wydają się być wiecznie zdezorientowane.

Osoby zwerbowane do sekty odsuwają się od swojej rodziny i dotychczasowych znajomych oraz przyjaciół, na rzecz kontaktów jedynie z przedstawicielami grupy.

Osoba należąca do sekty może wykazywać oznaki zmęczenia, wręcz wyczerpania fizycznego. Grupa może zmuszać swoich członków do wytężonej pracy na jej rzecz i poświęcania całej uwagi sprawom sekty.

Osoba zwerbowana bardzo często oddaje wszystkie pieniądze sekcie, co sprawia, że sama nie posiada zabezpieczenia finansowego.

Osoba wciągnięta do sekty może diametralnie zmienić swój wygląd, styl ubierania, dietę, zwyczaje i zachowanie. Każda taka gwałtowna zmiana, może (ale nie musi) być efektem wpływu szkodliwej grupy.

Jak pomóc bliskim, którzy wstąpili do sekt

Chcąc pomóc bliskiej nam osobie, która znalazła się pod wpływem sekty, musimy działać rozważnie i spokojnie.

Przede wszystkim nie wolno nam wywierać na osobie zmanipulowanej presji emocjonalnej. Żadne kłótnie nie będą w stanie zmienić jej podejścia do tematu. Jedynie spokojna rozmowa, może być fundamentem efektywnej pomocy.

Trzeba zbudować lub odbudować zaufanie osoby potrzebującej pomocy, zapewniać ją, że nigdy jej nie opuścimy i zawsze, niezależnie od jej przekonań, będziemy przy niej trwać.

W żadnym wypadku, nie wolno krytykować samej sekty, ponieważ wywoła to odwrotny skutek, niżbyśmy chcieli osiągnąć.

Niezwykle przydatne jest zebranie dokładnych informacji na temat sekty, jej członków, liderów oraz działalności organizacji. Jednak nie wolno o tym wspominać bliskiej osobie, która jest pod wpływem grupy.

Można poszukać kontaktu z osobami, które odeszły od danej sekty. Mogą one pomóc w wyciągnięciu bliskiej nam osoby spod wpływu organizacji.

Koniecznie należy zgłosić się do organizacji, która zajmuje się pomaganiem osobom zwerbowanym do sekty i ich rodzinom. Instytucje te udzielają dokładnych informacji na temat sekt i postępowania w przypadku psychomanipulacji.

Lista regionalnych organizacji i ośrodków zajmujących się udzielaniem informacji na temat sekt i pomocą osobom zwerbowanym, znajduje się na stronie Centrum Informacji o Sektach i Kultach Quo Vadis .

Źródło informacji o działaniu sekt:

Sekty – co warto o nich wiedzieć?, Paweł Królak, darmowy ebook, wyd. ZłoteMyśli.pl 2006