Każdy rodzic pragnie mieć zdrowe, inteligentne dziecko, niestety nie zawsze tak się dzieje. Niektóre dzieci rodzą się z różnymi wadami rozwojowymi, chorobami, które pozostają na całe życie. Przykładem takiego zaburzenia jest autyzm. Powstaje ono na tle neurorozwojowym. W obecny czasach jest to jedno z najczęstszych zaburzeń rozwojowych. Pojęcie autyzm obejmuje szerokie spektrum autystyczne, w skład którego wchodzą np. zespół Aspergera, autyzm atypowy, autyzm wczesnodziecięcy. Słowo autyzm ciężko określić kilkom słowami, jest to pojęcie bardzo szerokie.
Autyzm jest całościowym zaburzeniem rozwoju, osoby dotknięte nim inaczej postrzegają świat. Dotyczy on częściej chłopców niż dziewczynek. Zaburzenie to dotyka szczególnie interakcji społecznych, zachowania oraz komunikacji. Około drugiego roku życia ujawniaja się wiele zachowań autystycznych, zauważalne mogą być już w pierwszych miesiącach po urodzeniu. Zdarza się, że rodzice obserwują niepokojące objawy, jednak nie kojarzą tego z autyzmem. Czasem pierwsze sygnały wysyła szkoła, do której dziecko uczęszcza. Bardzo często nauczyciele zauważają nieprawidłowości w zachowaniu dziecka.
Dzieci ze spektrum autyzmu nie lubią zmian, przyzwyczajone są do pewnych powtarzających się czynności, izolują się od innych ludzi, często trudno nawiązać z nimi kontakt, postrzegają świat inaczej niż zdrowi ludzie, często mają zaburzenia mowy lub całkowity jej brak.
Dzieci autystyczne mają problemy w kontaktach z rówieśnikami, nie potrafią nawiązywać kontaktów społecznych, unikają kontaktu wzrokowego. Osoby autystyczne raczej nie rozumieją odczuć innych ludzi, nie potrafią postawić się w sytuacji innych osób. Trudno im okazywać uczucia, biernie przyjmują uściski, często nie potrafią zrozumieć działania innych osób. Zdarza się, że dziwnie się zachowują, przez co są postrzegani przez środowisko za dziwaków. Mogą zachowywać się nieznośnie lub agresywnie, czasem „tracą kontrolę” nad sobą. W wyniku frustracji mogą dokonywać samookaleczeń, bić głową o twarde podłoże lub wyrywać włosy z głowy. Autystycy mogą zachowywać się różnie, jest to sprawa całkowicie indywidualna.
W poszukiwaniu przyczyn autyzmu
Poszukując przyczyn autyzmu możemy mówić o wielu czynnikach. Mogą to być czynniki biologiczne, genetyczne czy środowiskowe. Wciąż jednak trwają badania nad przyczynami autyzmu, bo do końca nie są one określone
Przyczyny biologiczne
Przyjmuje się, że jednym z czynników odpowiadających za autyzm są czynniki biologiczne, są to np. uszkodzenia mózgu występujące w okresie ciąży i porodu. Mogą one wynikać min. z niedotlenienia mózgu, które powoduje mikrouszkodzenia mózgu.
Najnowsze badania wskazują, że autyzm często ma podłoże biologiczne. Mechanizmy neurobiologiczne mogą powodować niewłaściwe funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego, przez co następuje niewłaściwy rozwój dziecka.
Niedawno został odkryty biomarker , który może odpowiadać za autyzm. Ten metabolit obecny w nietypowym stężeniu może powodować chorobę. Gen odpowiedzialny za ryzyko wystąpienia autyzmu nazwano genem CNTNAP2. Gen ten wpływa na podatność zachorowania na autyzm. Oczywiście nie można tu mówić o występowaniu jednego tylko genu czy mechanizmu genetycznego, który będzie przyczyną autyzmu, ponieważ podłoże genetyczne łączy się z innymi czynnikami ryzyka.
Mózg osoby autystycznej różni się od mózgu osoby zdrowej. U autystyków następuje zazwyczaj nietypowy rozwój mózgu i jego późniejszy przerost, mózgi te są zazwyczaj cięższe.
Za pomocą neuroobrazowania wykazano, że budowa mózgu osoby chorej na autyzm różni się od mózgu osoby zdrowej. U dzieci z autyzmem czasem następuje zanik tkanki mózgowej.
U osób dotkniętych autyzmem stwierdza się występowanie w podwyższonym stężeniu pierwiastki toksyczne: rtęć, cynę, antymon, tytan. Zazwyczaj osoby te mają również niedobory: żelaza, cynku, magnezu, wapnia.
Dziedziczenie autyzmu. Jeśli np. ojciec jest chory na autyzm to istnieje pewne ryzyko, że dziecko również może go mieć.
Czynniki środowiskowe
Niektórzy badacze twierdzą, iż pewne predyspozycje genetyczne w połączeniu z wpływem środowiskowym, mogą warunkować rozwój autyzmu. Dotyczy to zwłaszcza okresu ciąży. Do czynników środowiskowych można również zaliczyć skażenie metalami ciężkimi oraz zanieczyszczenie środowiska.
Badania wykazały, że w czasie ciąży z dzieckiem autystycznym częściej występowały takie komplikacje jak: ciąża niedonoszona, niska waga urodzeniowa, zażywanie leków w ciąży, niedotlenienie przy porodzie.
Szczepionki a Autyzm
Istnieją osoby, które uważają, że główną przyczyną autyzmu są szczepionki, które są podawane do pierwszego roku życia. Chodzi o szczepionkę MMR – jest to wspólna szczepionka dla odry, różyczki i świnki. Mimo takich głosów, nikt nie udowodnił zależności między szczepionkami a autyzmem. Nie ma więc konkretnych badań, które by to udowodniły, jednak istnieją środowiska, w których taki pogląd uważany jest za prawdę. Takie stanowisko tłumaczone jest tym, iż preparat rtęciowy, który zawarty jest w szczepionkach, uszkadza mózg i wywołuje autyzm.
Jak pracować z dzieckiem autystycznym?
Ciekawą formą diagnozy i terapii jest Handle. Opiera się na wiedzy z zakresu neuronauki, dietetyki, psychologii, edukacji i medycyny. Ten typ terapii można stosować u osób z autyzmem, ADHD, dysleksją, z różnymi zaburzeniami neurorozwojowymi. Najpierw należy skontaktować się z dobrym terapeutą, podczas spotkania powinny zostać dokładnie ustalone dysfunkcje poszczególnych elementów układu nerwowego. Do tego przygotowany jest odpowiedni zestaw ćwiczeń, który będzie wykonywany przez pacjenta z udziałem rodziców. Raz na miesiąc rodzice powinni konsultować się z terapeutą.
Autyzm a Asperger
Autyzm jest pojęciem szerokim, natomiast Asperger jest lżejszą jego odmianą. Jest to zaburzenie rozwojowe mieszczące się w spektrum Autyzmu. Osoby dotknięte tym zaburzeniem niechętnie akceptują zmiany, mają szczególne zainteresowania, czasem mają problemy z komunikacją słowną. Często osoby te są uzdolnione matematycznie, łatwo zapamiętują daty, fakty czy osoby.
Asperger jest częściej diagnozowany niż Autyzm. Dzieci te posługują się często schematami, lubią mieć wszystko uporządkowane. Frustrują się, gdy coś im nie wychodzi, mają silną potrzebę dokończenia rozpoczętego działania. Czasem dziecko takie sprawia wrażenia jakby było we własnym świecie, nie może skoncentrować uwagi. Dzieci z Aspergerem zazwyczaj nie rozumieją żartów, sarkazmu czy ironii. Mogą mieć nieadekwatne reakcje na niektóre wrażenia zmysłowe np. dźwięk, dotyk czy światło.
Dzieci z Aspergerem mają jedno konkretne zainteresowanie, któremu poświęcają wiele czasu, często są to zainteresowania techniczne.
U niektórych dzieci pewne funkcje są upośledzone w stopniu łagodnym i nie dochodzi do zdiagnozowania Aspergera, są przez innych określane jako „dziwne”. Zaburzenia te diagnozuje się najczęściej później niż Autyzm. Zdarza się, że następuje to w późnym wieku szkolnym lub nawet w dorosłości.
Osoby dotknięte autyzmem czy Aspergerem nie muszą czuć się samotne i niezrozumiałe, wystarczy, że będziemy bardziej tolerancyjni, poszerzymy swoją wiedzę w tym zakresie i będziemy bardziej otwarci na drugiego człowieka.